Denker voor Gods aangezicht

De Friese karmeliet Titus Brandsma werd na de Tweede Wereldoorlog vooral bekend als de verzetsheld die opkwam voor het vrije woord. Zijn heiligverklaring in 2022 kreeg in de media dan ook volop aandacht. Dat zijn kritische oordeel over het nationaalsocialisme voor en tijdens de bezetting zoveel weerklank vond, laat zien dat Brandsma zich had ontwikkeld tot een publieke intellectueel, wiens stem ook buiten de katholieke wereld klonk.

Door zijn talrijke publieke optredens sneeuwde zijn wetenschappelijk werk enigszins onder. Toch was Brandsma tot het eind van zijn leven ook op dat vlak uitermate productief, al kwam hij aan een grote monografie nooit toe. Wel schreef hij een enorme hoeveelheid korte artikelen, die vaker verschenen in publieksgerichte media dan in tijdschriften voor vakgenoten. Uit al die stukken komt een denker tevoorschijn met een consistente blik op en een duidelijke opvatting over de rol van filosofie en de studie van de mystiek.

Zijn karmelitaanse achtergrond en de inspiratie die hij vond in het werk van Teresa van Ávila – een moderne denker in zijn ogen – gaven hem een heel eigen positie, buiten het in de katholieke wereld overheersende neothomistische denkkader.

Inigo Bocken (1968) is wetenschappelijk medewerker aan het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen, hoogleraar mystieke theologie aan de KU Leuven en universitair docent religie- en cultuurtheorie aan de Faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit te Nijmegen.